Veelgestelde vragen over het eindexamen 2023
Examenvoorbereidingen
Het eerste tijdvak vindt plaats van donderdag 11 mei tot en met dinsdag 30 mei (uitslag woensdag 14 juni).
Het tweede tijdvak is van maandag 19 juni tot en met vrijdag 30 juni (uitslag donderdag 6 juli).
Bekijk het examenrooster voor de precieze data.
Je hebt hier al heel je schoolcarrière naartoe gewerkt. Alles wat je moet leren is herhaling. Als je al zo ver gekomen bent is er eigenlijk geen reden waarom je het niet zou kunnen. Begin op tijd en werk gestructureerd. You can do this!
We hebben verschillende artikelen geschreven die van pas kunnen komen bij het voorbereiden op de examens:
- Voor havo & vwo
- De meeste examens duren 3 uur
- Een aantal examens duren 2,5 uur: Arabisch, Duits, Engels, Frans, Fries, handvaardigheid, muziek, Russisch, Spaans, tekenen, textiel en Turks
- Voor vmbo kb & vmbo gl/tl
- Alle examens duren 2 uur
- Voor vmbo bb
- Alle examens duren 1,5 uur
De schoolexamens worden gemaakt door jouw school. Als je school het goed heeft gedaan zijn de schoolexamens van hetzelfde niveaus als de centraal examens. Je SE-cijfer zou dan een goede voorspeller moeten zijn voor je CE-cijfer.
Om een goed beeld te krijgen van het niveau van de centraal eindexamens, kun je het beste een aantal oude examens oefenen.
In principe mag jij gewoon wat te eten en te drinken meenemen naar het examen. Heel verstandig juist! Op een lege maag of met dorst wordt het maken van een examen immers een stuk lastiger.
Wel kan het zijn dat jouw school bepaalde regels heeft over wat wel en niet mag (wel water, geen frisdrank bijvoorbeeld) of geen broodtrommel (omdat daar briefjes in zouden kunnen zitten). Sommige scholen delen liever zelf flesjes water en wat te eten uit, zodat ze zeker weten dat er geen spiekbriefje is meegekomen. Check dus altijd even met jouw school hoe dit geregeld is.
Lees ook: “Wat mag je allemaal meenemen naar het examen?“
Ben je al ziek vóór het examen? Dan moet je je ziek melden bij de directeur. De directeur beslist vervolgens of je daadwerkelijk te ziek bent om het examen te maken. Meestal heb je een doktersverklaring nodig om dit te bewijzen.
Word je ziek tijdens het examen? Geef dit aan bij de surveillant. De directeur beslist hoe nu verder. Opties zijn om het examen alsnog af te maken, ergens tot rust te komen zodat je het even later nog kunt afmaken (je mag dan niet in contact zijn met de buitenwereld om fraude te voorkomen) of om de tot dan toe gemaakte opgaven ongeldig te verklaren (dan haal je het examen in het volgende tijdvak in).
Achteraf aangeven dat je ziek was en dat het examen daarom niet goed ging, heeft geen zin.
Het maken van de centraal eindexamens is een lang en nauwkeurig proces waar veel mensen aan bijdragen, waaronder de onderwijsminister, ervaren docenten, vakcommissies en taalexperts.
Het begint bij de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven. Zij is verantwoordelijk voor het examenprogramma.
Het zelfstandig bestuursorgaan College voor Toetsen en Examens (CvTE) bepaalt jaarlijks de precieze inhoud van de examens. Dit wordt vastgelegd in een eindexamenprogramma. Welke onderwerpen, domeinen en vaardigheden er in de centraal examens moeten voorkomen wordt voor ieder vak nauwkeurig beschreven in een syllabus. Leraren gebruiken deze syllabus om jou gedurende het jaar (en de jaren daarvoor) klaar te stomen voor de eindexamens.
Het maken. van de examens zelf begint zo’n 2 jaar van tevoren. Vakcommissies van het CvTE stellen grote lijnen op: aantal vragen, hoelang het examen mag duren en de verhoudingen tussen vaardigheden, domeinen en thema’s.
Een gevarieerde groep docenten, samengesteld door het CITO, gaat aan de slag met het opstellen van examenvragen. De docenten hebben minimaal 5 jaar ervaring met examenklassen. De opgestelde vragen gaan langs verschillende docenten en het CITO. Steeds wordt er feedback verwerkt, totdat een conceptexamen ontstaat van alle opgestelde vragen.
Dit conceptexamen gaat langs screeners: vakspecialisten die kijken of de essentie van de domeinen voldoende terugkomt in de vragen. Ook een neerlandicus bekijkt het examen: Is de spelling juist en zijn de vragen goed te begrijpen?
Hierna wordt een proefdruk gemaakt. Wanneer deze wordt goedgekeurd door de vakcommissie, worden de examens verstuurd naar de scholen. Ruim een halfjaar voordat de examens gemaakt worden, liggen ze al klaar op school.
Twee maanden voor de examenperiode bekijken de vakcommissies en CITO-medewerkers de examens nog een laatste keer kritisch. Indien nodig worden er dan extra instructies verstuurd naar de scholen.
De schoolexamens worden door de school zelf gemaakt, op basis van een aantal wettelijk bepaalde richtlijnen.
De uitslag van het centraal eindexamen
Voor vmbo (algemeen), havo en vwo:
De examenuitslag van het eerste tijdvak is op op woensdag 7 juni 2023 (voor vmbo beroepsgericht) en woensdag 14 juni 2023 (voor vmbo algemeen, havo en vwo).
Om 08:00 uur worden de normeringen bekendgemaakt. Kort daarna zal jouw school beginnen met het vaststellen van alle examenuitslagen.
De uitslag van het tweede tijdvak is op donderdag 6 juli 2023 (bekendmaking normering om 08:00 uur).
Voor ieder vak krijg je uiteindelijk een eindcijfer / examencijfer, wat bestaat uit het examencijfer wat je haalt voor de schoolexamens (SE) en het examencijfer wat je haalt voor het centraal examen (CE). In bijna alle gevallen tellen beide voor 50% mee*.
Examencijfer = (SE-cijfer + CE-cijfer) / 2
Meer hierover inclusief voorbeelden en uitzonderingen lees je hier: “Examencijfer berekenen“
Ook interessant:
Gezakt na het eerste tijdvak? Misschien kun je nog slagen door het maken van een herexamen. Iedere leerling heeft het recht om 1 vak te herkansen in het tweede tijdvak. Herkansen in het derde tijdvak kan ook, maar alleen onder bepaalde voorwaarden
Heeft herkansen geen zin meer? Dan zijn er een aantal opties:
- Het examenjaar opnieuw doen. Je blijft op school zitten en doet het gehele examenjaar opnieuw.
- Staatsexamens doen voor de vakken waarop je bent gezakt. Deze staatsexamens vinden ook het jaar erna plaats en vallen samen met de centraal examens.*
- Naar het volwassenenonderwijs (vavo): Je hoeft alleen de vakken te volgen waarvoor je bent gezakt. Je maakt het jaar erop opnieuw centraal examens voor deze vakken.
- Diploma voor een lagere leerweg:
- Gezakt voor vwo, maar toch een havo-diploma: slaag het jaar erop voor minimaal 1 staatsexamen op havo-niveau.
- Gezakt voor havo, maar toch een vmbo-diploma: slaag het jaar erop voor minimaal 1 staatsexamen op vmbo tl-niveau.
- Niet mogelijk voor vmbo tl
Nee. De eis ‘geen cijfer lager dan 4’ geldt voor de eindcijfers. Voor de CE-cijfers geldt alleen dat het gemiddelde van alle CE-cijfers minimaal 5,5 moet zijn, wat met een 3 in principe nog steeds haalbaar is.
Er zijn echter ook vakken die alleen met een CE worden afgerond, bijvoorbeeld het beroepsgerichte vak, als de school daarvoor heeft gekozen. In dat geval is een 3,1 voor het cspe wel ‘dodelijk’.
Vanaf het centraal examen 2012 geldt de exameneis dat het gemiddelde van alle CE-cijfers minimaal 5,5 moet zijn.
Ook het cspe (Centraal Schriftelijk en Praktisch Examen) telt mee.
Cijfers voor vakken zónder CE (maatschappijleer 1 vmbo, wiskunde D havo, etc.) tellen niet mee.
CE uit twee delen
Als een centraal examen uit twee delen bestaat, telt het uiteindelijke (gewogen) gemiddelde CE-cijfer mee.
Extra vak
Een extra vak telt gewoon mee, tenzij je ervoor kiest het te laten vervallen.
Op een extra vak kan een leerling niet zakken, omdat je een extra vak altijd nog mag laten vallen. Een goed CE-cijfer voor een extra vak kan er wel voor zorgen dat je gemiddelde CE-cijfer hoger uitvalt en je dus wél slaagt.
Voorbeelden
Enkele (vereenvoudigde) voorbeelden. Onderdelen als LO en het profielwerkstuk zijn voor de overzichtelijkheid buiten beschouwing gelaten.
Voorbeeld 1: Leerling TL
SE | CE | Eindcijfer | |
Ne | 5,5 | 5,5 | 6 |
En | 5,5 | 5,5 | 6 |
Du | 5,6 | 5,4 | 6 |
wi | 5,5 | 5,5 | 6 |
nask1 | 5,5 | 5,5 | 6 |
bi | 5,5 | 5,5 | 6 |
ec | 5,5 | 5,5 | 6 |
De 5,4 voor Duits doet deze leerling de das om bij de CE-eis. Maar hij heeft in meer vakken examen afgelegd dan het vereiste minimum. Duits kan worden weggelaten, ook zonder Duits past hij nog in een profiel (in meerdere zelfs). Met weglating van Duits voldoet hij wél aan de CE-eis. Hij kan ervoor kiezen om Duits wel op zijn cijferlijst te vermelden. Hij is dus geslaagd.
Voorbeeld 2: leerling TL
SE | CE | Eindcijfer | |
Ne | 5,5 | 5,5 | 6 |
En | 5,5 | 5,5 | 6 |
Du | 5,6 | 5,4 | 6 |
wi | 5,5 | 5,5 | 6 |
nask1 | 5,5 | 5,5 | 6 |
bi | 1,4 | 5,5 | 3 |
ec | 5,5 | 5,5 | 6 |
Deze leerling voldoet op twee punten niet aan de exameneisen. De 5,4 voor het CE Duits zorgt ervoor dat hij niet voldoet aan de CE-eis. De 3 voor biologie (eindcijfer) was al op grond van de eerdere uitslagregels fataal. Hij heeft wel een vak meer dan het vereiste minimum, maar dat helpt hem in dit geval niet.
Voor de CE-eis moet Duits worden weggelaten en voor de andere regel biologie. Dan zijn beide vakken ‘verdwenen’ en houdt hij geen volledig examen over.
Voorbeeld 3: leerling KB, bouwbreed met extra vak Spaans
SE | CE | Eindcijfer | |
Ne | 5,5 | 5,5 | 6 |
En | 5,8 | 5,2 | 6 |
Sp | 7,0 | 8,0 | 8 |
wi | 6,0 | 5,2 | 6 |
nask1 | 6,1 | 5,0 | 6 |
bouwbreed | 5,8 | 5,3 | 6 |
Zonder Spaans zou deze leerling niet aan de CE-eis voldoen. Met Spaans meegerekend is hij royaal geslaagd. Hij is dus geslaagd.
Lees ook: ‘Wanneer ben je geslaagd?’
Voor havo en vwo geldt voor elke uitslag vanaf schooljaar 2012-2013 de kernvakkenregel: Voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde mag niet meer dan één eindcijfer vijf gehaald worden.
Om te kunnen slagen moet de examenkandidaat voor deze drie vakken halen:
- Één 5 en verder 6 of hoger of;
- Alles 6 of hoger.
Kun je slagen met eindcijfers 4,5; 5,5 en 5,5?
Eindcijfers zijn hele getallen. In dit voorbeeld 5, 6 en 6. Met deze cijfer voldoe je dus aan de kernvakkenregel.
Wat als iemand meer wiskundevakken doet?
Als iemand in meer wiskundevakken eindexamen heeft gedaan telt slechts één van die vakken mee binnen de kernvakkenregel. Wiskunde D mag alleen naast wiskunde B worden gekozen. Dan is wiskunde B het kernvak.
Voor CM-ers havo is wiskunde niet verplicht; wat dan?
Als een CM-leerling geen wiskunde doet, geldt de kernvakkenregel uitsluitend voor Nederlands en Engels.
Als een CM-leerling wel wiskunde A of B doet, dan telt wiskunde mee voor de kernvakkenregel. Dan geldt wel de algemene regel m.b.t. het extra vak: als zonder wiskunde A een pakket kan worden gevormd dat aan de eisen voldoet, mag wiskunde A buiten beschouwing worden gelaten.
Lees ook: ‘Wat is de kernvakkenregel?’
Ja en nee.
Nee, het vak heeft niet voldoende omvang om mee te tellen als verplicht groot vak in het vrije deel. Maar naast een groot vak in het vrije deel mag kunst (algemeen) wel in de uitslag meetellen. Het vak mag met zijn cijfer op de cijferlijst worden vermeld, en het cijfer kan meetellen voor een eventueel benodigde compensatie.
N.B. Twee ‘kleine’ vakken zijn samen géén groot vak.
Gemiddelden van de resultaten van de centrale examens per vak en schooltype worden elk jaar in september gepubliceerd in het Examenverslag op de website van Cito. Dit zijn de gemiddelden gebaseerd op een steekproef van Cito. De praktijk leert dat de uiteindelijke cijfers van de hele groep examenkandidaten niet sterk afwijken van de steekproef.
Naast de gemiddelde cijfers bevat het verslag ook algemene gegevens over het verloop van de examencampagne. Over percentages geslaagden is aan de hand van deze gegevens nog niets te zeggen. In de gegevens voor de normering ontbreken de schoolexamencijfers, de resultaten voor de herkansing en de vakkenpakketten van de kandidaten.
Om het effect van de verscherpingen in de uitslagregelingen te volgen, stelt de afdeling Informatieproducten van DUO jaarlijks de zogenaamde Examenmonitor op. Deze verschijnt doorgaans in november en wordt door de minister aan de Tweede Kamer gezonden. In deze monitor staan allerlei cijfers en feiten met betrekking tot de eindexamens van het afgelopen schooljaar, waaronder de gemiddelde cijfers van de centrale examens.
Op de site ‘Scholen op de kaart‘ maken scholen aan de hand van onder andere kerncijfers inzichtelijk wat de kwaliteit is van de school. De gemiddelden van de centrale examens, het slaag/zakpercentage en andere gegevens met betrekking tot het eindexamen worden daarbij opgenomen. Ook is daar een vergelijking met de rest van Nederland te vinden. Deze gegevens zijn gebaseerd op de aan BRON geleverde gegevens. Doorgaans worden deze in het najaar zichtbaar in Scholen op de kaart.
Doordat de centraal eindexamens in 2020 niet doorgingen, in verband met het coronavirus, ontbreken bovenstaande rapporten voor dit jaar.
De normeringsterm van het eerste tijdvak geldt als ‘basis’ voor het tweede tijdvak. Daarnaast worden de afnamegegevens van het tweede-tijdvak-examen geanalyseerd. Daarbij wordt rekening gehouden met het feit dat aan het tweede tijdvak kandidaten deelnemen die een meer gevarieerde groep vormen dan die bij het eerste tijdvak. Daarom wordt gekeken naar de deelpopulatie met een onvoldoende in het eerste tijdvak. Als deze kandidaten in het tweede tijdvak slechter scoren dan in het eerste tijdvak, is dat een signaal dat het tweede tijdvak moeilijker is. De N-term wordt daarop aangepast.
De afrondingsregel is in principe eenvoudig:
Per kandidaat is er een lijst van CE-cijfers. Van die lijst wordt het rekenkundig gemiddelde bepaald. Dat rekenkundig gemiddelde moet voldoende zijn; 5,5 of hoger.
Je bent geslaagd bij een gemiddelde van 5,50 of hoger, maar niet met een gemiddelde van 5,49.
Regelgeving over afronding
Het eindexamenbesluit VO regelt expliciet of, hoe en hoe ver examenresultaten voor de berekening van de uitslag moeten worden afgerond en niet hoe het binnen het schoolexamen moet als er geen CE op het SE volgt.
Dat laatste heeft bij het SE geleid tot het tussentijds afronden. Bijvoorbeeld, het gemiddelde van de resultaten van maatschappijleer 1 is 5,46. Dat wordt afgerond naar een 5,5; wat daarna wordt afgerond naar een 6.
De school mag deze tussentijdse afronding toepassen voor het SE, maar is daartoe niet verplicht. Het is verstandig de afronding van de schoolexamencijfers vast te leggen in het Examenreglement (dus ook als er niet tussentijds wordt afgerond), om verwarring en discussie hierover te voorkomen.
Zodra (ook) cijfers voor het centraal examen meetellen, stopt de keuzevrijheid van de school en dient de school zich aan vastgestelde regels te houden:
- Het eindcijfer (dat op het grootste deel van de uitslagregels van toepassing is) is een geheel getal.
- Het SE-cijfer van een vak zonder CE is eveneens een geheel getal. Dat gehele getal is dan meteen het eindcijfer.
- Het SE-cijfer van een vak mét CE is een getal met één decimaal.
- Het CE-cijfer van een vak is een getal met één decimaal (zelfs als er geen SE is).
De schaallengte is samen met de normeringsterm en de score van de kandidaat nodig om het cijfer te berekenen.
De lengtes van de scoreschalen centraal (schriftelijk) examen worden opgenomen in de mededelingen over de cijferbepaling die na de normering aan de scholen verzonden worden.
Meer over de normering vindt u in het onderwerp normering.
🎓 Vergroot je slagingskans met OnlineSlagen!
Alles-in-1 online examentraining
Wil jij vol zelfvertrouwen de eindexamens in? Dan is een goede voorbereiding belangrijk.
Bij OnlineSlagen vind je de meest complete online examentrainingen op alle niveaus. Jaarlijks helpen wij meer dan 40.000 examenkandidaten bij de voorbereidingen op zowel de school- als eindexamens. Door jaren ervaring weten wij precies hoe jij het beste kunt voorbereiden!
Nieuwsgierig? Bekijk ons aanbod:
Niet geslaagd = geld terug!
Lees verder..
Zit jij in het examenjaar? Blijf op de hoogte!
Blijf op de hoogte van alle zaken omtrent het eindexamen!
Zit jij in het examenjaar? Blijf op de hoogte!
Blijf op de hoogte van alle zaken omtrent het eindexamen!
Vergroot je slagingskans met OnlineSlagen!
Het examenjaar is voor iedere examenleerling een spannende periode. Wil jij vol zelfvertrouwen de eindexamens in? Dan is een goede voorbereiding belangrijk.
Bij OnlineSlagen vind je de meest complete online examentrainingen op alle niveaus. Jaarlijks helpen wij meer dan 40.000 examenkandidaten bij de voorbereidingen op zowel de school- als eindexamens.
Nieuwsgierig? Bekijk ons aanbod
