Examens maken met een beperking
Heb jij te maken dyslexie, dyscalculie, een visuele of auditieve beperking, of iets anders wat jou zou kunnen beperken bij het maken van de examens? Weet waar jij recht op hebt en slaag voor je eindexamens!
Examens maken met een beperking
Heb jij te maken dyslexie, dyscalculie, een visuele of auditieve beperking, of iets anders wat jou zou kunnen beperken bij het maken van de examens? Weet waar jij recht op hebt en slaag voor je eindexamens!
Dezelfde kans voor iedereen
Iedereen moet dezelfde kans krijgen om te slagen voor het eindexamen. Scholen zijn verplicht alternatieven aan te bieden wanneer het door een beperking moeilijk is om het examen op de gebruikelijke manier te maken. Bij het aanpassen van een examen is het uitgangspunt altijd om de belemmering van de beperking zoveel mogelijk weg te nemen, maar de inhoud van het examen hetzelfde te houden. Het aangepaste examen behoudt dezelfde waarde als het reguliere examen. Compensatie of vrijstelling is niet mogelijk bij de examens (behalve bij LO, wanneer een fysieke beperking ervoor zorgt dat je niet mee kan doen).
Hieronder vind je informatie over wanneer je in aanmerking komt voor een aangepast examen en een overzicht van verschillende beperkingen en bijbehorende alternatieven voor het maken van het examen.
Dezelfde kans voor iedereen
Iedereen moet dezelfde kans krijgen om te slagen voor het eindexamen. Scholen zijn verplicht alternatieven aan te bieden wanneer het door een beperking moeilijk is om het examen op de gebruikelijke manier te maken. Bij het aanpassen van een examen is het uitgangspunt altijd om de belemmering van de beperking zoveel mogelijk weg te nemen, maar de inhoud van het examen hetzelfde te houden. Het aangepaste examen behoudt dezelfde waarde als het reguliere examen. Compensatie of vrijstelling is niet mogelijk bij de examens (behalve bij LO, wanneer een fysieke beperking ervoor zorgt dat je niet mee kan doen).
Hieronder vind je informatie over wanneer je in aanmerking komt voor een aangepast examen en een overzicht van verschillende beperkingen en bijbehorende alternatieven voor het maken van het examen.
Kom ik in aanmerking voor een aangepast examen?
Om in aanmerking te komen voor een aangepast examen heb je in sommige gevallen een deskundigenverklaring nodig, waarin wordt vastgesteld in hoeverre de beperking invloed kan hebben op het resultaat van het examen. In andere gevallen is het feit dat je je gehele schoolperiode al gebruik maakt van bepaalde aanpassingen voldoende.
Voor de centrale examens zijn de school en het College van Toetsen en Examens (CvTE) verantwoordelijk. Het CvTE zal aangeven in welke verschillende vormen het examen kan worden afgenomen. Dit is een kader wat de school kan gebruiken om uiteindelijk een beslissing te nemen over de aanpassing.
Kom ik in aanmerking voor een aangepast examen?
Om in aanmerking te komen voor een aangepast examen heb je in sommige gevallen een deskundigenverklaring nodig, waarin wordt vastgesteld in hoeverre de beperking invloed kan hebben op het resultaat van het examen. In andere gevallen is het feit dat je je gehele schoolperiode al gebruik maakt van bepaalde aanpassingen voldoende.
Voor de centrale examens zijn de school en het College van Toetsen en Examens (CvTE) verantwoordelijk. Het CvTE zal aangeven in welke verschillende vormen het examen kan worden afgenomen. Dit is een kader wat de school kan gebruiken om uiteindelijk een beslissing te nemen over de aanpassing.
In geval van chronische ziekte of een zware lichamelijke beperking
Wanneer er sprake is van chronische ziekte of een zware lichamelijke beperking waardoor je niet in staat bent om naar school te komen, zal de Onderwijsinspectie over de beslissing gaan. Zij kunnen besluiten wanneer en óf je het examen thuis of in het ziekenhuis kunt maken. Voor chronisch zieken gelden andere regels dan voor mensen die tijdens het examen ziek worden.
Veelvoorkomende beperkingen
Dyslexie houdt in dat je moeite hebt met het lezen en schrijven van teksten. Bij de centrale examens kan dit erg lastig zijn omdat je veel moet lezen en schrijven in een korte tijd. Om in aanmerking te komen voor een aanpassing heb je een deskundigenverklaring nodig.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten
- Luisteren in plaats van lezen: de teksten worden via een audio-cd of digitale spraaksynthese voorgelezen. In sommige gevallen is het toegestaan dat de surveillant de tekst voorleest.
- Typen in plaats van schrijven: de antwoorden mogen via de computer worden ingeleverd. Hierbij mag ook gebruik gemaakt worden van spellingscontrole.
Dyscalculie houdt in dat je veel moeite hebt met rekenen en wiskunde. Om in aanmerking te komen voor een aangepast examen heb je een deskundigenverklaring nodig.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten, wanneer er veel rekenwerk in het examen zit
- Een standaard rekenkaart als hulpmiddel
Als je slechtziend bent, heb je geen deskundigenverklaring nodig om recht te hebben op een aangepast examen.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging: slechtzienden mogen 50% van de totale tijd langer doen over het examen. Als je gebruik maakt van braille is dit 100% van de totale tijd langer. Als er twee examens op één dag gepland staan, is het niet altijd mogelijk om beide examens te maken. Een deel van de examens kan dan worden afgenomen in het tweede tijdvak.
- Een mondeling examen in plaats van het schriftelijke examen
- Een examen in braille of met uitvergrote tekst
- Luisteren in plaats van lezen: de teksten worden via een audio-cd of digitale spraaksynthese voorgelezen. In sommige gevallen is het toegestaan dat de surveillant de tekst voorleest.
Kleurenblindheid
De meeste examen zijn in zwart-wit afgedrukt. Maar sommige hulpmiddelen kunnen afbeeldingen in kleur bevatten. In dat geval mag je een surveillant vragen welke kleur iets is, wanneer je die kleur nodig hebt om de vraag te beantwoorden.
Als je slechthorend of doof bent, is er meestal geen aanpassing nodig, doordat de centrale examens schriftelijk zijn. Als er toch wel aanpassingen nodig zijn, zullen die hetzelfde zijn als de aanpassingen die je gedurende de gehele schooltijd hebt gehad. Je hebt hier in dat geval geen deskundigenverklaring voor nodig.
Mogelijke aanpassingen kunnen zijn:
- Een gebarentolk
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten
- Chatten als alternatief voor mondelinge examen
In geval van chronische ziekte of een zware lichamelijke beperking
Wanneer er sprake is van chronische ziekte of een zware lichamelijke beperking waardoor je niet in staat bent om naar school te komen, zal de Onderwijsinspectie over de beslissing gaan. Zij kunnen besluiten wanneer en óf je het examen thuis of in het ziekenhuis kunt maken. Voor chronisch zieken gelden andere regels dan voor mensen die tijdens het examen ziek worden.
Veelvoorkomende beperkingen
Dyslexie houdt in dat je moeite hebt met het lezen en schrijven van teksten. Bij de centrale examens kan dit erg lastig zijn omdat je veel moet lezen en schrijven in een korte tijd. Om in aanmerking te komen voor een aanpassing heb je een deskundigenverklaring nodig.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten
- Luisteren in plaats van lezen: de teksten worden via een audio-cd of digitale spraaksynthese voorgelezen. In sommige gevallen is het toegestaan dat de surveillant de tekst voorleest.
- Typen in plaats van schrijven: de antwoorden mogen via de computer worden ingeleverd. Hierbij mag ook gebruik gemaakt worden van spellingscontrole.
Dyscalculie houdt in dat je veel moeite hebt met rekenen en wiskunde. Om in aanmerking te komen voor een aangepast examen heb je een deskundigenverklaring nodig.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten, wanneer er veel rekenwerk in het examen zit
- Een standaard rekenkaart als hulpmiddel
Als je slechtziend bent, heb je geen deskundigenverklaring nodig om recht te hebben op een aangepast examen.
Mogelijke aanpassingen zijn:
- Een tijdverlenging: slechtzienden mogen 50% van de totale tijd langer doen over het examen. Als je gebruik maakt van braille is dit 100% van de totale tijd langer. Als er twee examens op één dag gepland staan, is het niet altijd mogelijk om beide examens te maken. Een deel van de examens kan dan worden afgenomen in het tweede tijdvak.
- Een mondeling examen in plaats van het schriftelijke examen
- Een examen in braille of met uitvergrote tekst
- Luisteren in plaats van lezen: de teksten worden via een audio-cd of digitale spraaksynthese voorgelezen. In sommige gevallen is het toegestaan dat de surveillant de tekst voorleest.
Kleurenblindheid
De meeste examen zijn in zwart-wit afgedrukt. Maar sommige hulpmiddelen kunnen afbeeldingen in kleur bevatten. In dat geval mag je een surveillant vragen welke kleur iets is, wanneer je die kleur nodig hebt om de vraag te beantwoorden.
Als je slechthorend of doof bent, is er meestal geen aanpassing nodig, doordat de centrale examens schriftelijk zijn. Als er toch wel aanpassingen nodig zijn, zullen die hetzelfde zijn als de aanpassingen die je gedurende de gehele schooltijd hebt gehad. Je hebt hier in dat geval geen deskundigenverklaring voor nodig.
Mogelijke aanpassingen kunnen zijn:
- Een gebarentolk
- Een tijdverlenging van maximaal 30 minuten
- Chatten als alternatief voor mondelinge examen
Overige beperkingen
Naast de bovengenoemde beperkingen kunnen er nog meer belemmeringen zijn bij het maken van de examens.
Enkele voorbeelden zijn:
- Autisme
- AD(H)D
- Taalontwikkelingsstoornis
- Diabetes
Meestal krijg je in dat geval een tijdverlenging (maximaal 30 minuten). Ook kan het zo zijn dat je het examen in een andere, rustigere ruimte maakt en/of een extra pauze krijgt.
Als er sprake is van een zeer zware (fysieke) beperking kan de school in overleg met het CvTE bespreken wat voor jou de beste optie is.
Overige beperkingen
Naast de bovengenoemde beperkingen kunnen er nog meer belemmeringen zijn bij het maken van de examens.
Enkele voorbeelden zijn:
- Autisme
- AD(H)D
- Taalontwikkelingsstoornis
- Diabetes
Meestal krijg je in dat geval een tijdverlenging (maximaal 30 minuten). Ook kan het zo zijn dat je het examen in een andere, rustigere ruimte maakt en/of een extra pauze krijgt.
Als er sprake is van een zeer zware (fysieke) beperking kan de school in overleg met het CvTE bespreken wat voor jou de beste optie is.
